Bu “Sanat İşletmesi Kurmak: Genç Sanatçılar İçin Eksiksiz Bir Kılavuz” yazısı, 6.3 – İş Kurma ve Uluslararası Satış birimine karşılık gelmektedir. Bu içerik, proje eğitim müfredatının Modül 6: İşinizi Kurmak için Ülke Bazlı Düzenlemeler kısmının bir parçasıdır. Eğitim müfredatının tam yapısını buradan inceleyebilirsiniz. Alternatif olarak projeyle ilgili daha fazla bilgiye ana sayfamızdan ulaşabilirsiniz.

DigiMark: Sanat Eğitimi Verenler için Dijital Pazarlama ve Yapay Zeka Araçları, AB tarafından finanse edilen bir projedir (2023-2-DE02-KA210-VET-000174983). Proje, L4Y Learning For Youth GmbH koordinatörlüğünde, ArtWN Luminous Tech Yazılım Teknoloji Danışmanlık San. Tic. Ltd. ve Manisa Soma Bilim ve Sanat Merkezi ortaklığında yürütülmektedir.

Güncel kalmak için bizi X ve Instagram sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz. Ayrıca YouTube kanalımıza da abone olabilirsiniz.

Öğrenme Hedefleri

Bu yazıyı okuyan genç sanatçılar:

• Türkiye’de bir sanat işletmesi kurmanın yasal sürecini öğrenir.
• Vergi yükümlülüklerini, muafiyetleri ve mali kayıt tutmanın önemini kavrar.
• Uluslararası satış için gümrük, paketleme ve lojistik süreçlerini tanır.
• Dijital araçlar, e‑ticaret platformları ve sosyal medya ile görünürlüğünü artırmanın yollarını öğrenir.
• Markalaşma, hikâyeleştirme ve koleksiyonerlerle iletişim stratejilerinin önemini keşfeder.
• Türkiye’den yurt dışına sanat satışı yapan sanatçılardan örnek uygulamaları inceleyerek ilham alır.

Giriş: Sanat İşletmesi Kurmak

Sanatla uğraşan birçok genç için eser üretmek bir tutku. Bunun için sanatçılar tutkularını sürdürülebilir işe dönüştürmek için yasal, mali ve lojistik konuları öğrenir. Bu bilgileri uygulayarak kariyerlerini sağlam temeller üzerine kurarlar. Aynı zamanda Türkiye’de de bir sanat işletmesi kurarak eserlerinizi yurt içi ve yurt dışı alıcılara ulaştırmak mümkün.

Etsy, Artfinder, Saatchi Art ve sosyal medya, genç sanatçılara dijital çağda küresel vitrin sağlar. Fakat sanatçılar fırsatları değerlendirirken şirket kuruluşu, gümrük düzenlemeleri ve vergi gibi konulara dikkat eder. Ayrıca eser sigortası ve diğer ayrıntıları da göz önünde bulundururlar.

Bu rehber, 14–30 yaş arası genç sanatçılar için hazırlanmıştır. Aynı zamanda bu rehber, Türkiye’de yasal olarak sanat işletmesi kurmanın adımlarını detaylı şekilde açıklar. Ayrıca uluslararası satış süreçleri, marka oluşturma ve müşteri bağları kurma stratejilerini sunar.

Sanat İşletmesi Kurmak: Türkiye’de Yasal Süreç

Şirket Türünün Seçimi

Türkiye’de sanatçılar için en yaygın iki işletme türü şahıs işletmesi ve limited şirkettir.

• Şahıs işletmesi: Bireysel sanatçılar için hızlı ve düşük maliyetli bir yoldur. Kuruluş işlemleri genellikle birkaç gün içinde tamamlanır. Bu sayede, tüm gelir kişisel gelir vergisi beyanına dahil olur ve muhasebe süreçleri nispeten basittir. Aynı zamanda küçük ölçekli sanatçılar için idealdir (Doola, t.y.).
• Limited şirket (LTD. ŞTİ.): Daha kurumsal bir yapı sunar ve sanatçının şahsi malvarlığı ile şirketin borçları birbirinden ayrıdır. Ayrıca girişimciler, minimum 10.000 ₺ sermaye ile şirket kurar. Özellikle yüksek hacimli satış planlayan sanatçılar için bir tercihtir. (Ticaret Bakanlığı, t.y.).

Sanatçılar ayrıca serbest meslek erbabı olarak da faaliyet gösterir. Buna göre vergilerini şahıs işletmesine benzer şekilde düzenli olarak öderler. Bunun yanı sıra, gelirlerini meslek makbuzu keserek resmi olarak beyan ederler.

Sanat İşletmesi Kurmak için Gerekli Süreç: Adım‑Adım

Türkiye’de bir sanat işletmesi kurarken izlenmesi gereken temel adımlar:

• İş planı oluşturma ve mali müşavir ile görüşme: İlk olarak, sanatçının hedef kitlesi, satış kanalları, fiyatlandırma modeli ve gelir tahminleri netleştirilmelidir. Bunun ardından, sanatçılar mali müşavirle görüşerek en uygun vergi mükellefiyetini ve şirket türünü belirler. (Orber Denetim, t.y.)
• Ticaret Sicil Müdürlüğü kaydı: Girişimciler, seçtikleri şirket türüne göre ana sözleşmeyi hazırlar ve gerekli belgelerle (kimlik fotokopisi, ikametgah, imza beyannamesi vb.) Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne başvurur. Buna ek olarak, limited şirketlerde sözleşme noter onaylı hazırlanır. (Ticaret Bakanlığı, t.y.; Optimal Denetim, 2020)
• Vergi dairesi işlemleri: Vergi dairesine başvurarak vergi levhası alınır. Buna göre, vergi dairesi şahıs işletmeleri ve limited şirketler için vergi numarası oluşturur. Ayrıca, işletmenin faaliyet türüne göre Katma Değer Vergisi (KDV) mükellefiyetini belirler. (Orber Denetim, t.y.)
• Belediye ruhsatı: İşletme fiziki bir mekânda faaliyet gösterecekse ilgili belediyeden işyeri açma ruhsatı alınır. Yetkililer bu süreçte kira kontratı, tapu fotokopisi ve çevre temizlik vergisi gibi belgeleri ister. (Orber Denetim, t.y.)
• Ticaret odası kaydı ve destek başvuruları: Girişimciler, şirket kuruluşunu tamamladıktan sonra ilgili ticaret odasına kayıt yaptırır. Girişimciler, KOSGEB gibi destek mekanizmalarına başvurarak girişimcilik hibelerinden yararlanır. (Orber Denetim, t.y.)

Fikri Haklar ve Telif

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), sanatçıların ürettikleri eserleri korur. Bu koruma hem mali hakları (eser üzerindeki çoğaltma, yayma, kiralama, satma gibi ekonomik haklar) hem de manevi hakları (eser sahibi olarak adının belirtilmesi, eserde değişiklik yapılmasını önleme gibi haklar) kapsar. (GESAM, t.y.)

Türkiye’de sanatçılar ayrıca telif meslek birliklerine (ör. MESAM, MSG) üye olarak hak takibini kolektif şekilde yapar. Buna ek olarak, bu birlikler yurt içi ve yurt dışındaki kullanım gelirlerinin toplanmasını kolaylaştırır. Özellikle uluslararası pazarlarda eserlerini satan sanatçılar için bu üyelik, gelir kayıplarını önlemede önemlidir.

Sanatçılar eserlerinin izinsiz çoğaltılması veya satışıyla karşılaştıklarında hukuki koruma yollarına (ihtarname, dava, tazminat) başvurabilirler. Bu nedenle, telif bilinci, doğru sözleşme hazırlama alışkanlığı işletme kuruluş aşamasında edinilmesi gereken kritik yetkinliktir. (GESAM, t.y.)

Sanat İşletmesi Kurmak için Finansal ve Vergisel Düzenlemeler

Vergi İstisnaları

Sanatçıların Türkiye’de elde ettikleri gelirlerin vergilendirilmesinde özel düzenlemeler vardır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca, eser sahiplerinin (örneğin ressam, heykeltıraş, gravür sanatçısı) kendi eserlerinden elde ettiği gelirler belirli şartlar altında gelir vergisinden muaftır. Bu nedenle, bu muafiyet sanatçının eserlerini bizzat kendisinin satması durumunda geçerlidir. Ancak, yıllık elde edilen kazanç 600.000 ₺’yi aşarsa sanatçı beyanname vermek ve ilgili tutar üzerinden vergi ödemek zorundadır. (Optimal Denetim, 2020)

Sanatçılar, eser satışlarını galeri, ajans veya aracı kurumlar aracılığıyla yaparsa muafiyet kapsamı değişir. Özellikle yurt dışı ve komisyonlu satışlarda vergisel yükümlülükleri netleştirmek için mali müşavir desteği gerekir. Böylece, sanatçılar vergi konularında doğru ve güncel bilgi alabilir.

Ayrıca, Katma Değer Vergisi (KDV) konusu da dikkate alınmalıdır. Buna göre, sanatçılar belirli bir ciroyu aştıklarında KDV mükellefiyetine tabi olur. KDV oranı sanat eserleri için genellikle %18’dir. Ancak kamu yararına kurumlara yapılan bazı satışlarda indirimli oranlar uygulanır. (Ticaret Bakanlığı, t.y.)

Muhasebe Uygulamaları

Sanatçıların bir işletme kurarak faaliyet göstermesi, düzenli mali kayıt tutma yükümlülüğünü beraberinde getirir.

• Gelir-gider kayıtları: Tüm satışların, malzeme giderlerinin, nakliye ve diğer masrafların kayıt altına alınması gerekir. Bu hem vergi beyannamelerinin doğru hazırlanması hem de işin kârlılığının analiz edilmesi açısından zorunludur. (Orber Denetim, t.y.)
• Ayrı banka hesabı: Sanatçının kişisel hesapları ile işletme hesaplarının ayrılması tavsiye edilir. Bu durum, muhasebe işlemlerini kolaylaştırır ve gelir-gider takibini şeffaf hale getirir (Optimal Denetim, 2020).
• Defter tutma yükümlülüğü: Şahıs işletmeleri genellikle işletme hesabı defteri tutarken, limited şirketler bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır. Bu nedenle şirket türü muhasebe yöntemini de belirler (Ticaret Bakanlığı, t.y.).
• Yazarkasa kullanımı: İşletmenin satış hacmine ve faaliyet türüne göre elektronik yazar kasa (ÖKC) kullanma zorunluluğu doğabilir. Özellikle ürün satışının fiziki mağazadan yapılması halinde bu uygulama geçerlidir (Orber Denetim, t.y.).

Son olarak, vergi mevzuatının sık değişmesi ve uygulama farklılıkları göz önünde bulundurulduğunda, mali müşavir ile çalışmak genç sanatçılar için hem yasal uyumu sağlamak hem de olası cezai riskleri önlemek açısından kritik bir adımdır.

Sanat İşletmesi Kurmak için Uluslararası Satış: Gümrük, Paketleme ve Lojistik

Gümrük Mevzuatı ve İhracat İşlemleri

Sanat eserlerini yurt dışına satmak isteyen sanatçılar, Türkiye Gümrük Kanunu (4458 sayılı Kanun) ve ilgili yönetmeliklere uymakla yükümlüdür. İhracat işlemleri genellikle elektronik ortamda, Tek Pencere Sistemi üzerinden yapılır. Bu sayede, gümrük beyannamesi, vergi ödeme ve gerekli izinlerin alınması gibi işlemler dijital ortamda yürütülür. (İstanbul Sanayi Odası [İSO], t.y.)

Sanat eserleri genelde ticari faturaya bağlı olarak serbest ihracata tabidir. Ancak, kültürel miras niteliği taşıyan eserler (örneğin 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki eserler) için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan özel izin alınması gerekir. Bu nedenle, bu izin olmadan bu tür eserlerin yurt dışına çıkarılması yasaktır.
(Artmajeur, t.y.)

İhracat sırasında gerekli belgeler:

• Ticari fatura (satış bedelini gösteren belge)
• Menşe belgesi (eserin üretildiği ülkeyi gösterir, bazı ülkelerde zorunludur)
• Özgünlük sertifikası (özellikle yüksek değerli sanat eserlerinde eserin orijinalliğini kanıtlamak için kullanılır)
• Gümrük beyannamesi (elektronik olarak Tek Pencere Sistemi üzerinden verilir)

Eğer eser sergi, fuar veya geçici bir etkinlik için yurtdışına gönderiliyorsa, “geçici ihracat (geçici çıkış)” işlemleri yapılır. Bu durumda, eserin geri getirileceği taahhüt edilir ve belirli süreli izin verilir. Böylece sanatçılar, eserlerini satış amacı gütmeden tanıtım amacıyla yurt dışına çıkarabilir (MuhasebeTR, t.y.).

Gönderim ve Lojistik

Sanat eserlerinin güvenli şekilde ulaştırılması, ihracat sürecinin en kritik aşamalarındandır.

• Doğru ambalajlama: Eserin türüne göre (tuval, heykel, cam eser vb.) özel ambalaj malzemeleri kullanılmalıdır. Nem, sıcaklık ve darbelere karşı koruyucu çok katmanlı paketleme tercih edilir.
• Eser sigortası: Özellikle yüksek değerli sanat eserleri için taşıma sigortası yaptırmak, kayıp veya hasar riskine karşı önemlidir (Artmajeur, t.y.).
• Profesyonel taşıma firmalarıyla iş birliği: Sanat eserlerinde uzmanlaşmış lojistik firmaları ile çalışmak, gümrük ve nakliye süreçlerinin sorunsuz ilerlemesine katkı sağlar.

Birçok ülke, kişisel kullanım amaçlı veya düşük bedelli sanat eserlerini vergisiz ithalat kapsamında kabul eder. Gönderenler, ticari satış amaçlı gönderilerde alıcı ülkenin gümrük vergileri, ithalat KDV’si ve diğer masrafları dikkate alır. Bu nedenle, gönderim öncesinde alıcı ülkenin gümrük mevzuatının araştırılması ve müşteriye önceden bilgilendirme yapılması önerilir.(Artmajeur, t.y.)

Sanat İşletmesi Kurmak için Vaka İncelemeleri: Yurt Dışına Açılan Türk Sanatçılar

Türkiye’de pek çok genç sanatçı, dijital platformları (Etsy, Saatchi Art, Artmajeur vb.) ve sosyal medyayı etkin kullanarak uluslararası pazarlara ulaşmayı başarıyor. Özellikle pandemi sonrası dijital kanallara yönelen koleksiyonerler ve sanatseverler, Türk sanatçılar için önemli bir fırsat penceresi açtı.

Etsy üzerinden satış yapan bir genç illüstratörün hikâyesi:

Ankara merkezli genç bir illüstratör, el yapımı baskılarını ve orijinal çizimlerini Etsy mağazasında sergileyerek 12 ay içinde ihracat hacmini %35 artırmayı başardı. Bununla birlikte, bu başarıyı yüksek çözünürlüklü fotoğraflar, ürün açıklamalarında hikâyeleştirme (eserin arka plan hikâyesini anlatma) ve hedef ülkelere özel reklam kampanyaları ile sağladı. (Kervan & Yıldız, 2022)

Uluslararası fuar ve sergilerle büyüyen bir heykeltıraşın stratejisi:

İzmirli bir genç heykeltıraş, eserlerini geçici ihracat prosedürleri ile Avrupa’daki sanat fuarlarına taşıyarak potansiyel alıcılarla doğrudan temas kurdu. Aynı zamanda, bu süreçte uluslararası nakliyeci firmalarla çalışarak lojistik riskleri minimize etti ve bir yıl içerisinde yurt dışı gelirlerinde %30’a yakın büyüme kaydetti. (MuhasebeTR, t.y.)

Instagram’ı satış kanalına dönüştüren bir seramik sanatçısı:

İstanbul’da yaşayan bir seramik sanatçısı, Instagram üzerinden atölye sürecini paylaşarak uluslararası takipçi kitlesi oluşturdu. Bunun yanı sıra, sanatseverlerin ilgisini çekmek için atölye videoları, zaman atlamalı içerikler ve üretim sürecine dair canlı yayınlar yaptı. Sonuç olarak, bu organik etkileşim kısa sürede yurt dışı siparişlerde ciddi artış getirdi. (Artmajeur, t.y.)

Bu örnekler, yüksek kaliteli görsel içerik üretiminin, hikâye temelli pazarlamanın ve doğru lojistik partnerlerle çalışmanın Türk sanatçılar için global pazarlarda başarıya giden anahtarlar olduğunu gösteriyor.

Sanat İşletmesi Kurmak için Araçlar, Platformlar ve Kaynaklar

Sanatçılar için işletme kurma ve uluslararası satış süreci yalnızca yasal ve lojistik bilgiyle sınırlı değildir. Aynı zamanda, doğru araçlar ve kaynaklara erişim de başarı için kritik rol oynar.

E‑Ticaret Platformları

Sanat eserlerini global kitlelere ulaştırmak için e‑ticaret platformları güçlü birer araçtır:

• Etsy: El yapımı ve özgün sanat eserleri için en popüler platformlardan biridir. Çok para birimli ödeme seçenekleri ve uluslararası kargo entegrasyonlarıyla genç sanatçılar için caziptir.
• Saatchi Art: Daha çok küratörlü içerik ve galeri ortamı isteyen sanatçılar için uygundur. Ayrıca, yüksek gelir gruplarına hitap eden koleksiyoner kitlesiyle öne çıkar.
• Artfinder: Özellikle bağımsız sanatçıları destekleyen bir pazar yeridir. Abonelik modeliyle çalışır ve sanatçılara görünürlük sağlar.
• Ecwid: Kendi web sitesine entegre edilebilen, çok para birimli satış imkânı sunan bir e‑ticaret altyapısıdır (Ecwid, 2023).

Bu platformlar, komisyon oranları, hedef kitleleri ve pazarlama araçları açısından farklılık gösterdiği için sanatçıların kendi iş modellerine en uygun olanı seçmeleri önemlidir.

Eğitim ve Gelişim Kaynakları

Uluslararası başarı için sanatçıların yalnızca üretim değil, aynı zamanda pazarlama, girişimcilik ve dijital okuryazarlık konularında da kendilerini geliştirmeleri gerekir:

• Coursera & Udemy: Dijital pazarlama, e‑ticaret ve girişimcilik üzerine birçok çevrim içi kurs sunar.
• CreativeLive: Özellikle sanatçılara yönelik iş yönetimi, pazarlama ve finans dersleri içerir.
  Bu eğitimler sayesinde genç sanatçılar marka oluşturma, müşteri iletişimi ve fiyatlandırma gibi kritik beceriler kazanabilir (CreativeLive, t.y.).

Sanatçı Toplulukları ve Meslek Birlikleri

Sanatçıların dayanışma ve hak takibi için yerel topluluklara ve meslek birliklerine katılması da önemlidir:

• MESAM (Türkiye Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği): Müzik ve sahne sanatları alanındaki eser sahiplerinin haklarını korur.
• MSG (Musiki Eseri Sahipleri Grubu): Özellikle müzisyenlerin gelir ve hak takibinde etkin rol oynar.
• Sanatçı forumları ve çevrim içi topluluklar: Deneyim paylaşımı, ortak projeler ve network imkânı sunar (MESAM, t.y.).

Bu tür topluluklara katılmak, sanatçılara hem hukuki destek hem de yeni iş birlikleri için değerli fırsatlar sağlar.

İş Modeli, Marka Oluşturma ve İletişim Stratejileri

Sanat İşletmesi Kurmak için Sürdürülebilir İş Modeli

Sanatçılar için uzun vadede gelir elde etmenin yolu, farklı gelir kaynaklarını çeşitlendiren sürdürülebilir iş modelleri kurmaktan geçer.

• Fiyatlandırma: Eserlerin fiyatı belirlenirken yalnızca malzeme ve emek değil, vergiler, nakliye maliyetleri, sigorta bedelleri ve potansiyel iadeler de hesaba katılmalıdır. Bu maliyetlerin doğru planlanması, kârlılığı korumak için kritik öneme sahiptir (Ecwid, 2023).
• Çok kanallı gelir: Tekil, özgün eserlerin yanında sınırlı edisyon baskılar, dijital eser satışları veya lisanslama gibi gelir kanalları yaratmak, sanatçının düzenli nakit akışı sağlamasına yardımcı olur.
• Stratejik planlama: İş modeli oluştururken pazar analizi yapılmalı; hedef kitle, fiyatlandırma segmentleri ve dağıtım kanalları belirlenmelidir.

Bu yaklaşım, sanatçıların yalnızca proje bazlı gelir elde etmelerinin ötesine geçip daha öngörülebilir ve ölçeklenebilir bir iş yapısı kurmalarını sağlar.

Dijital Varlık ve Görünürlük

Günümüz sanat pazarında, dijital görünürlük, eserin kalitesi kadar önemlidir.

• Sosyal medya stratejisi: Instagram, Pinterest ve TikTok gibi platformlarda work‑in‑progress (iş süreci) paylaşımları, hikâyeleştirme ve düzenli etkileşim; sanatçının takipçi kitlesiyle daha derin bağ kurmasına yardımcı olur. Eserin üretim sürecinin paylaşılması, potansiyel alıcılarla duygusal bir bağ oluşturur (Unitt, 2022).
• Profesyonel web sitesi: SEO (Arama Motoru Optimizasyonu) uygulanmış bir web sitesi, sanatçının Google aramalarında görünürlüğünü artırır. Web sitesine bir blog eklemek, sanatçının otoritesini güçlendirirken, e‑posta bültenleri düzenli iletişim için etkili bir kanaldır.
• Marka kimliği: Logolar, tipografi, renk paletleri ve tutarlı görsel dil; sanatçının kişisel markasını destekler ve koleksiyonerler için güven unsuru oluşturur (CreativeLive, t.y.).

Sektörle Ağ Kurma

Sanatçılar için networking, yalnızca yeni satış fırsatları değil, aynı zamanda kariyer gelişimi için de büyük önem taşır.

• Galeriler ve etkinlikler: Ulusal ve uluslararası sanat fuarlarına katılmak, sanatçıya hem görünürlük hem de koleksiyonerlerle doğrudan temas imkânı sağlar.
• Meslek birlikleri ve topluluklar: MESAM, MSG gibi meslek birlikleri; hak takibi, hukuki destek ve iş ağı oluşturma açısından önemlidir (MESAM, t.y.).
• Müşteri ilişkileri: Koleksiyonerler ve sadık müşterilerle kişiselleştirilmiş iletişim kurmak, sanatçının uzun vadeli müşteri tabanı oluşturmasına katkı sağlar. Bu, özel edisyonlar, kişisel teşekkür notları ve müşteri için özel içeriklerle desteklenebilir (Doe, 2023).

Sonuç – Nereye Kadar ve Ötesine

Bu rehber, genç sanatçıların Türkiye’de şirketleşmeden uluslararası satışa kadar tüm süreci yasal, mali ve lojistik yönleriyle kavramalarına yardımcı olmayı amaçlıyor. İş planı hazırlamak, doğru şirket türünü seçmek, finansal disiplini sağlamak, eserleri güvenli şekilde paketleyip göndermek ve etkili bir marka ile iletişim stratejisi geliştirmek, sanatınızı sürdürülebilir bir işletmeye dönüştürmenin temel adımlarıdır.

Türkiye’nin zengin kültürel mirası ve dijital kanalların sunduğu imkânlar, genç sanatçılar için yerelden küresele açılma fırsatı sunuyor. Bu rehberi bir son değil, kendi yolculuğunuz için bir başlangıç noktası olarak görün; sanatınızı doğru stratejilerle sınırların ötesine taşıyın.

Kaynakça

• Doola. (t.y.). Should I form an LLC or sole proprietorship as an artist? Erişim adresi: https://www.doola.com
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu. (t.y.). Bağlantılı haklar ve sanatçı hakları. Erişim adresi: https://gesam.org.tr
• GESAM. (t.y.). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu. Erişim adresi: https://gesam.org.tr
• İstanbul Sanayi Odası. (t.y.). Gümrük mevzuatı temelleri: Gümrük el kitabı. Erişim adresi: https://iso.org.tr
• Kervan, M., & Yıldız, D. (2022). Dijital platformlarda sanat pazarlaması: Türk sanatçılar için bir model önerisi. İstanbul: Kültür Sanat Yayınları.
• MESAM. (t.y.). Telif Hakkı Meslek Birlikleri Yönetmeliği. Erişim adresi: https://www.mesam.org.tr
• MuhasebeTR. (t.y.-a). Geçici ihracat işlemleri. Erişim adresi: https://www.muhasebetr.com
• MuhasebeTR. (t.y.-b). Yurt dışı fuar ve sergi eserlerinin geçici çıkışı. Erişim adresi: https://www.muhasebetr.com
• Optimal Denetim. (2020). Sanatçılarda vergi sistemi. Erişim adresi: https://www.optimaldenetim.com
• Orber Denetim. (t.y.). Adım adım şirket kuruluşu. Erişim adresi: https://www.orberdenetim.com
• Ticaret Bakanlığı. (t.y.-a). Türkiye’de şirket kurmak. Erişim adresi: https://ticaret.gov.tr
• Ticaret Bakanlığı. (t.y.-b). Türkiye’de şirket kuruluş rehberi. Erişim adresi: https://ticaret.gov.tr
• ArtMajeur. (t.y.). Sanat eseri ihracatı için gerekli belgeler. Erişim adresi: https://artmajeur.com