Bu “Çevrimiçi Yasal Sanat Satışı: Genç Sanatçılar İçin Rehber” yazısı, 6.1 – Yasal Gereklilikler birimine karşılık gelmektedir. Bu içerik, proje eğitim müfredatının Modül 6: İşinizi Kurmak için Ülke Bazlı Düzenlemeler kısmının bir parçasıdır. Eğitim müfredatının tam yapısını buradan inceleyebilirsiniz. Alternatif olarak projeyle ilgili daha fazla bilgiye ana sayfamızdan ulaşabilirsiniz.

DigiMark: Sanat Eğitimi Verenler için Dijital Pazarlama ve Yapay Zeka Araçları, AB tarafından finanse edilen bir projedir (2023-2-DE02-KA210-VET-000174983). Proje, L4Y Learning For Youth GmbH koordinatörlüğünde, ArtWN Luminous Tech Yazılım Teknoloji Danışmanlık San. Tic. Ltd. ve Manisa Soma Bilim ve Sanat Merkezi ortaklığında yürütülmektedir.

Güncel kalmak için bizi X ve Instagram sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz. Ayrıca YouTube kanalımıza da abone olabilirsiniz.

Çevrimiçi Yasal Sanat Satışı: Bu Rehberden Ne Öğreneceksiniz?

Bu yazıyı okuyanlar:

• Görsel sanatlar açısından telif hakkı ve marka hukuku temellerini öğrenir.
• Mesafeli satış ve tüketici koruma mevzuatı hakkında bilgi sahibi olur.
• Sanat satışında işletme ruhsatı alma gerekliliğini, hobi ve ticari faaliyet arasındaki farkı kavrar.
• Sözleşme ve satış koşullarını hazırlarken nelere dikkat edilmesi gerektiğini öğrenir.
• Türkiye’den örneklerle yasal ilkelerin pratik uygulamalarını görür.
• Etik iş uygulamaları çerçevesinde sanat üretimi ve satışında nasıl sorumlu davranabileceklerini kavrar.

Giriş: Çevrimçi Yasal Sanat Satışı Yasal Boyutu

Dijitalleşmenin hızla artması, genç sanatçılara eserlerini çevrim içi platformlarda sergileyip satma imkânı sunarak hem yerel hem de uluslararası kitlelere ulaşma fırsatı yaratmıştır. Ancak bu gelişme, yalnızca teknik beceriler veya sosyal medya pazarlaması ile sınırlı değildir; aynı zamanda yasal ve etik sorumluluk bilinci gerektirir.

Bunun yanı sıra, Türkiye’de çevrim içi sanat satışını etkileyen birden fazla yasal düzenleme bulunmaktadır:

• 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), sanat eserlerinin korunması ve telif haklarının kapsamını belirler. Aynı zamanda, bir eserin ne zaman “eser” sayılacağı, kimin hak sahibi olduğu, çoğaltma, yayma ve lisanslama gibi hakların nasıl kullanılacağı bu kanun kapsamında düzenlenir.
• Marka Koruması, sanatçıların kullandıkları imza, logo veya marka kimliklerinin Türk Patent ve Marka Kurumu aracılığıyla tescillenmesini sağlayarak eserlerin yanı sıra markalaşma süreçlerini de güvence altına alır.
• 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Mesafeli Satış Sözleşmeleri Yönetmeliği, çevrim içi alışverişlerde tüketicilerin korunmasına yönelik hükümler içerir. Ek olarak, bu kapsamda sanatçılar, ürün hakkında doğru bilgilendirme yapmak, cayma hakkı tanımak ve satış sözleşmelerini düzenlemekle yükümlüdür.
• Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve ilgili mevzuatlar ise düzenli satış yapan sanatçıların ticari faaliyet olarak değerlendirilebilecek işlerinde vergi mükellefiyetlerini belirler. Ayrıca, düzenli gelir elde eden sanatçıların şahıs işletmesi kurması, vergi kaydı yaptırması ve fatura düzenlemesi zorunludur.

Bunlara ek olarak, çevrim içi sanat satışında yalnızca yasal uyum yeterli değildir; etik iş uygulamaları da büyük önem taşır. Bununla birlikte, şeffaflık, dürüstlük, veri gizliliği, yanıltıcı beyanlardan kaçınma ve sanat eserlerinin özgünlüğünü koruma gibi etik ilkeler, sanatçıların çevrim içi ortamda güvenilir bir itibar inşa etmesinde kritik rol oynar.

Bu rehber, genç sanatçılara yalnızca yasal yükümlülüklerini değil, aynı zamanda etik davranış biçimlerini de aktararak çevrim içi sanat satışında güvenli ve profesyonel bir yol haritası sunmayı amaçlamaktadır.

Çevrimiçi Yasal Sanat Satışı Telif Hakları ve Lisanslama Stratejileri

Türkiye’de telif haklarının temelini 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) oluşturur. Kanuna göre bir eser, “sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim, edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri kategorilerinden birine giren özgün fikir ve sanat ürünüdür” (FSEK, 1951/2024). Bir sanatçı dijital çizim, tablo, heykel veya grafik tasarım eseri yarattığında, eser otomatik olarak korunmaya başlar.

Türkiye’de tescil zorunluluğu bulunmamakla birlikte, ispat kolaylığı sağlamak amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü nezdinde kayıt yapılması önerilmektedir (Telif Hakları Genel Müdürlüğü, 2025). Bu işlem, özellikle çevrim içi satışlarda eser sahipliğinin ve yaratım tarihinin ispatında büyük avantaj sağlar.

Sanatçılar, eserlerini kullanmak isteyenlerle lisans sözleşmeleri yapar. Örneğin, bir sanatçı, ticari kullanım ve bireysel baskı satışı gibi farklı kullanım türlerine göre çeşitli lisans koşulları belirler (Avcı, 2023). Bu tür lisanslama stratejileri, hem sanatçının gelir çeşitliliğini artırır hem de haklarının korunmasına yardımcı olur.

Dijital eserler için pratik öneriler:

• Web sitelerinde ve dijital platformlarda “© [Adınız] [Yıl]” şeklinde bir telif hakkı bildirimi bulundurmak caydırıcı bir etki yaratır.
• Sanatçılar, görsellerin izinsiz kullanılmasını önlemek için filigran (watermark) ekler.
• Sanatçılar, sosyal medyada eser paylaşırken düşük çözünürlüklü görseller kullanarak yetkisiz çoğaltmayı zorlaştırır. (IPR Gezgini, 2024)

İhlal durumlarında: 5846 sayılı Kanun, “uyar-kaldır” (notice-and-takedown) benzeri bir sürece imkân tanır. Hak sahibi, eserin izinsiz kullanıldığı platformu yazılı olarak uyarabilir; bu uyarıya rağmen içeriğin kaldırılmaması durumunda hukuki ve cezai süreç başlatılabilir (Mazier, 2024). Özellikle sosyal medya platformlarında ve çevrim içi pazar yerlerinde bu yöntem sıkça kullanılmaktadır.

Sonuç olarak, telif hakkı yalnızca sanatçının eserini korumakla kalmaz, aynı zamanda eser üzerinde ekonomik ve manevi haklar sağlar. Bu nedenle sanatçıların, hem kendi web sitelerinde hem de satış yaptıkları platformlarda telif haklarına ilişkin bilgilendirmeleri açıkça yapmaları önemlidir.

Çevrimiçi Yasal Sanat Satışı Marka Tescili ve Sanatçı İmzasının Korunması

Bir sanatçının yarattığı eser telif hakkı ile korunurken, sanatçının imzası, logosu, takma adı (pseudonym) veya ticari kimliğini yansıtan sanatsal imajı ayrıca marka koruması kapsamında değerlendirilebilir. Bu koruma, sanatçının yalnızca eserlerini değil, aynı zamanda marka değerini de güvence altına alır (İstanbul Barosu Fikri ve Sınai Haklar Komisyonu, 2018).

Türkiye’de marka tescili, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından yürütülür ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında düzenlenir. Ayrıca, marka tescili, 10 yıllık sürelerle yenilenebilir ve tescil sahibine, markasını belirli mal ve hizmet sınıflarında münhasıran kullanma hakkı verir (Türk Patent ve Marka Kurumu, 2024).

Sanatçılar açısından bu ne anlama gelir?

• Eğer bir sanatçı eserlerinde sürekli olarak belirgin bir imza, logo veya sembol kullanıyorsa, bu öğeler marka tesciline konu olabilir.
• Örneğin, özgün bir monogram veya takma adla eser üreten bir sanatçı, bu unsurları marka olarak tescil ettirerek üçüncü kişilerin benzer isim ya da logolarla piyasada karışıklık yaratmasını engelleyebilir (Çolak, 2022).
• Tescilli marka, sanatçıya yalnızca taklitlere karşı hukuki koruma sağlamaz; aynı zamanda lisanslama, franchising gibi ticari fırsatlar yaratır.

Pratik öneriler:

• Sanatçılar, markalaşma stratejilerinin ilk adımı olarak TÜRKPATENT veri tabanında ön araştırma yapmalı ve kullanmayı planladıkları isim ya da logonun tescile uygunluğunu kontrol etmelidir.
• Tescil başvurusu yapılırken, markanın kullanılacağı alan (örneğin, tablolar, dijital sanat eserleri, baskılar) doğru şekilde belirtilmelidir.
• Özellikle çevrim içi satış yapan sanatçılar, sosyal medya hesap adları ve web alan adları ile markalarını uyumlu hale getirerek marka bütünlüğünü korumalıdır.

İhlal durumlarında, marka tescili sayesinde sanatçılar, izinsiz kullanım veya taklitlere karşı ihtarname gönderme, tazminat davası açma ve cezai yaptırımlar talep etme hakkına sahip olur (Kara, 2021).

Bu nedenle, marka tescili yalnızca büyük şirketler için değil, dijital ortamda görünürlük kazanan bireysel sanatçılar için de stratejik bir adımdır.

Çevrimiçi Yasal Sanat Satışı için Tüketici Hakları ve Mesafeli Satış Kuralları

Türkiye’de çevrim içi sanat satışları, yalnızca ticaret hukuku kapsamında değil, aynı zamanda tüketici hukuku çerçevesinde de değerlendirilir. Buna ilaveten, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği (RG, 2014/29188) çevrim içi satış yapan sanatçılar için bağlayıcıdır.

Mesafeli satış, tüketici ile satıcının fiziki olarak bir arada bulunmadığı ve sözleşmenin uzaktan iletişim araçlarıyla (örneğin internet sitesi, mobil uygulama, sosyal medya) kurulduğu satış türüdür (Ticaret Bakanlığı, 2024). Buna bağlı olarak, sanatçı çevrim içi eser satışını hobi amaçlı yapsa dahi tüketici mevzuatının yükümlülüklerine tabidir.

Satıcının Yükümlülükleri

Satıcı, satış öncesinde ön bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmek zorundadır. Ek olarak, Bu bilgilendirme şu unsurları içermelidir (Tüketici Bilgi Rehberi, 2024):

• Eserin temel özellikleri (boyut, malzeme, teknik vb.)
• Toplam fiyat (vergiler ve ek masraflar dahil)
• Teslimat süresi ve yöntemi
• İade ve değişim koşulları
• Cayma hakkı ve kullanım usulü

Bu bilgilendirmenin “kalıcı veri saklayıcısı” (e-posta, PDF sözleşme veya yazılı belge) aracılığıyla yapılması zorunludur (Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği, 2014).

Cayma Hakkı

Tüketici, herhangi bir gerekçe göstermeksizin 14 gün içinde cayma hakkını kullanma hakkına sahiptir. Cayma hakkı bildiriminin ardından satıcı, eseri teslim alıp bedel iadesini yapmakla yükümlüdür (6502 sayılı Kanun, md. 9). Ancak, tüketicinin talebi üzerine kişiselleştirilmiş (örneğin, özel sipariş üzerine yapılmış bir portre) eserlerde cayma hakkı istisnai olarak kullanılamaz (Özgür Yayınları, 2024).

Platform Sağlayıcıların Sorumluluğu

Sanatçılar yalnızca kendi web sitelerinde değil, aynı zamanda pazar yerleri (ör. ETSY, Trendyol, Instagram Shop) üzerinden satış yaparken de bu kurallara uymak zorundadır. Üstelik Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği, platform sağlayıcılarının da müşterek sorumluluk taşıdığını düzenler (Ticaret Bakanlığı, 2024). Bu, platformların da ön bilgilendirme ve tüketici haklarının korunmasında sorumluluk üstlendiği anlamına gelir.

Pratik Öneriler

• Satış yaptığınız web sitesinde Mesafeli Satış Sözleşmesi ve Ön Bilgilendirme Formu şablonları yayınlayın.
• Özel sipariş (komisyon) çalışmalar için cayma hakkı istisnasını açıkça belirtin.
• Sosyal medya üzerinden satış yapıyorsanız, bilgilendirmeleri yazılı mesaj veya e-posta yoluyla iletin.

Bu düzenlemeler, yalnızca tüketiciyi değil, aynı zamanda satıcı sanatçıyı da korur; açık kurallar taraflar arasında uyuşmazlık riskini azaltır ve güvenli bir ticaret ortamı yaratır.

Çevrimiçi Yasal Sanat Satışı için İşletme Ruhsatı ve Vergi Düzenlemeleri

Sanat satışlarınız düzenli hale geldiğinde ticari faaliyet kapsamına girilir. Bundan dolayı, şahıs işletmesi kuruluşu, Gelir Vergisi ve KDV mükellefiyeti, e‑fatura/e‑arşiv fatura zorunluluğu doğar. Bunun için, vergi işlerinde mali müşavir desteği almanız önerilir.

Artan satış hacimleriyle birlikte Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde belgelenebilir bir yapı oluşturulmalıdır. Böylece hem yasal yükümlülükler yerine getirilmiş olur hem de işinizin sürdürülebilirliği artar.

Çevrimiçi Yasal Sanat Satışında Sözleşme Hazırlama ve Satış Koşulları

Eser satış sayfalarında yer alması gereken unsurlar:

• Teslimat süreleri, kargo-info, takip
• İade ve değişim koşulları, ücretsiz iade, iade prosedürü
• Eserin orijinalliği ve sınırlı baskılar: kaç adet limitli, sertifika
• Telif haklarının durumu: çoğaltma ya da reprodüksiyon hakları sanatçıda kalabilir

Aynı zamanda, özel komisyon işleri için yazılı sözleşme hazırlamak; sipariş detaylarını, teslim zamanını, fiyatı, telif haklarını netleştirmek açısından faydalıdır.

Etik İş Uygulamaları

Aşağıdaki ilkeler, yasalara ek olarak sanatçıların güvenilirlik ve uzun vadeli başarı için değerli etik uygulama örnekleri sunar:

Özgünlük ve İntihalden Kaçınma

Sanatsal üretimde, başka eserlerden kaynak alınabilir. Ancak kaynak belirtilmeli, izin alınmalı veya açık lisanslı içerikler tercih edilmelidir. Diğer açıdan, intihal (plagiarism), sanat etiği açısından kabul edilemez (Dinçeli, 2017). En önemlisi, dijital ortamlarda eğitim alınırken bile esinlenme ile kopyalama arasındaki fark net bilinmelidir.

Dijital Etik ve Gizlilik

Kullanıcı verilerini toplarken GDPR‑benzeri kurallara saygı gösterilmeli, kişisel veriler yalnızca izinle, açık onayla alınmalı; paylaşılmamalıdır. (Dijital Etik Tanımı, 2019). Müşteri e‑postaları, adreste ya da ödeme bilgileri gibi hassas bilgiler şifreli sistemlerde saklanmalı, üçüncü tarafla paylaşılmamalıdır.

Şeffaflık ve Çıkar Çatışmasından Kaçınma

Sanat danışmanlığı veya temsilcilik yapıyorsanız, bağımsız sanat danışmanı gibi görünmemelisiniz. Ayrıca, çıkar çatışması yaratmayacak şekilde hareket etmelisiniz. APAA’nın etik kuralları, danışmanın alacağı komisyon, liste satışı gibi faaliyetlerden kaçınmasını önerir (Gökmen, 2017). Buna rağmen Türkiye’de benzer bir meslek örgütü henüz oluşmamış olsa da, bu kurallar sanatçılar için de etik bir rehber sunar.

Dolandırıcılık ve Yanıltıcı Reklamdan Kaçınma

Ürünün görseliyle gönderilen eser aynı olmalı, yanıltıcı reklam veya gerçek dışı teslimat süresi beyanında bulunulmamalıdır. Dijital platformlarda gerçek fotoğraflar ve doğru açıklamalar kullanılmalıdır.

Adil Kullanım ve Telif Etiği

Yapay zeka destekli görsel oluşturucular gibi teknolojileri kullanmadan önce, verinin telif hakkı durumu değerlendirilmelidir. Bu durum, hukuki sorunlardan kaçınmak ve doğru kullanım sağlamak için önemlidir. Ayrıca, adil kullanım istisnası geniş yapay zeka içeriklerinde tartışma yaratabilir; gereken lisansların alınması etik sorumluluktur. (IPR Gezgini, 2024)

Vaka Çalışmaları – Etik ve Yasal Uygulamalar

Telif ve Etik Korumada Filigran Kullanımı

Bir dijital illüstratör, eserlerinin sosyal medya platformunda izinsiz paylaşıldığını fark etti. Ardından, eserlerine filigran ekledi, eserlerini FSEK kapsamında Kültür Bakanlığı aracılığıyla kayıt etti. Hem yasal hem etik olarak hem izinsiz çoğaltmaları azaltmış hem de eser sahipliği bilinci oluşturmuştur.

Vergi Uyumu ve Şeffaf İşletme Modeli

İzmir’de bir genç ressam, çevrim içi satışlarını arttırınca şahıs işletmesi kurup e‑fatura sistemine geçti. Yasal olarak kayıt altına alındı, malzeme gideri ve sanat harcamalarını vergiden düşerek net gelirini artırdı. Aynı zamanda satış kurallarını (“iade şeffaflığı”, “mesafeli sözleşme”) web sitesinde açık şekilde yayımladı. Bu da müşterilerden yüksek memnuniyet aldı.

Kaynak Belirterek Esinlenme

Bir illüstrasyon sanatçısı, sanat eğitiminde ilham almak için başka eserlerden yola çıkmış. Ancak paylaşımlarında esin kaynaklarını belirtmiş ve özgün yorumunu eklemiştir. Bu davranış, hem etik açıdan şeffaflık sunmuş hem de fikir hırsızlığı iddiasını önlemiştir.

Sonuç ve Çağrı

Çevrim içi sanat satışı, genç sanatçılar için büyük fırsatlar sunar. Ancak, bu sürecin yalnızca yaratıcı yönüyle değil, yasal yükümlülükleriyle de ilgilenmek zorunludur. Telif haklarınızı korumak ve markalaşma sürecinizi planlamak, sanat yolculuğunuzun en önemli aşamalarındandır. Ayrıca satışlarınızı tüketici haklarına uygun şekilde yürütmek, uzun vadeli başarınız için temel bir adımdır. Mesafeli Satış Sözleşmeleri Yönetmeliği kapsamında cayma hakkı ve bilgilendirme yükümlülüklerini yerine getirmek büyük önem taşır. Bu adımlar, sanatçı ile alıcı arasındaki güveni pekiştirerek daha sağlıklı bir ilişki kurulmasını sağlar. Düzenli satış yapıyorsanız işletmenizi yasal olarak kayıt altına almalısınız. Aynı zamanda, mali yükümlülüklerinizi doğru şekilde yönetmeniz önemlidir. Sanatınızı güvenle sergileyip uzun vadede sürdürülebilir gelir elde etmek için sağlam bir yasal zemin oluşturun. Bunun için mali müşavirden ve gerektiğinde fikri mülkiyet hukuku uzmanından profesyonel destek almayı ihmal etmeyin.

Referanslar

• Dinçeli, D. (2017). Sanat ve Tasarım Etiği. idil, 6(30), 585–617.
• Dijital Etik Nedir? Dijital Etik Eylemler Nelerdir? (2019). IIENSTITU.
• Gökmen, M. K. (2017). Türkiye’de Koleksiyonculara Yönelik Bağımsız Sanat Danışmanlığının Etik ve Pratikteki Durumu. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(3), 103–118.
• IPR Gezgini. (2024). Telif Hakları. IPR Gezgini.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü. (2025). Telif Hakkı Nedir?
• Mazier, (2024). Dijital Pazarlamada Telif Hakları.
• Tüketici Bilgi Rehberi. (2024). Mesafeli Sözleşmeler Hakkında Bilgilendirme.
• Avcı, B. (2023). Fikri mülkiyet haklarında lisanslama stratejileri: Görsel sanatçılar için bir rehber. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu [FSEK]. (1951/2024). T.C. Resmî Gazete.
• IPR Gezgini. (2024). Dijital ortamda telif hakkı ihlalleri ve pratik koruma yöntemleri. Erişim: https://iprgezgini.org
• Mazier, L. (2024). Uyar-kaldır mekanizması ve dijital içeriklerde telif hakkı koruması. Özgür Yayınları.
• Telif Hakları Genel Müdürlüğü. (2025). Telif hakları kayıt ve tescil rehberi. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim: https://telifhaklari.ktb.gov.tr
• Çolak, E. (2022). Marka hukuku ve sanatçıların marka tescil stratejileri. Ankara: Yetkin Yayınları.
• İstanbul Barosu Fikri ve Sınai Haklar Komisyonu. (2018). Marka tescili ve sanatsal çalışmaların korunması. İstanbul Barosu Yayınları. Erişim: https://www.istanbulbarosu.org.tr
• Kara, M. (2021). Marka hakkının korunması ve ihlal davaları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2024). Marka başvuru kılavuzu. Erişim: https://www.turkpatent.gov.tr
• Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği. (2014). Resmî Gazete, 29188.
• Özgür Yayınları. (2024). Tüketici hakları ve cayma hakkı istisnaları. İstanbul: Özgür Yayıncılık.
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2024). Tüketici Bilgi Rehberi. Erişim: https://tuketici.ticaret.gov.tr
• Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun [TKHK]. (2013). 6502 sayılı Kanun. Resmî Gazete.